برق ساکن چیست؛ کاربرد الکتریسیته ساکن در زندگی و پزشکی + خطرات
برق ساکن یا الکتریسیته ساکن از جمله انرژی هایی است که از قدیم مردم با آن آشنا بوده اند؛ به عنوان مثال صاعقه یا رعد و برق نمونه ای از قدرت الکتریسیته ساکن است که تحت کنترل بشر نیست و از جمع شدن انرژی الکتریکی در یک جا ایجاد می شود. البته در موارد دیگری چون استفاده از برق ساکن در نیروگاه ها برای از بین بردن آلودگی ها و دستگاه های فتوکپی و چاپگرهای لیزری مثال هایی از الکتریسیسته ساکن مفید و تحت کنترل انسان است. در این مطلب به طور مختصر و مفید در مورد کاربردهای برق ساکن در زندگی روزمره و پزشکی و همچنین خطرات حاصل از الکتریسیته ساکن صحبت می کنیم.
برق ساکن یا همان الکتریسیته ساکن چیست؟
الکتریسیته ساکن ناشی از عدم تعادل بارهای الکتریکی داخل یا روی سطح یک ماده است که تا زمان به تعادل رسیدن بارهای مخالف وجود دارد. نمونه های آشنا و روزمره برق ساکن را در زمان شانه زدن موها با شانه پلاستیکی یا پوشیدن لباس های پشمی دیده اید. در این حالت موها به سمت بالا حرکت می کنند و گاهی جرقه های ضعیفی تولید می شود. یا زمانی که بادکنک روی پیراهن مالش داده می شود به سبب وجود بارهای مثبت روی پیراهن و بارهای منفی لاستیک بادکنک و انتقال بارهای مخالف بین این دو شیء الکتریسیته ساکن به وجود می آید و بادکنک به پیراهن می چسبد.
کاربرد الکتریسیته ساکن در زندگی
توانایی استفاده درست از نیروی دافعه و جاذبه بین بارهای الکتریکی و به طور خاص الکترون ها منجر به کاربردهای بسیار الکتریسیته ساکن در زمینه های مختلف زندگی می شود. برای مثال کاربرد برق ساکن در قطعات حالت جامد شامل ترانزیستورها، اسباب جفت کنندگی بار، آشکار سازهای بلوری مایع، دیودهای نور گسیل توانسته در راحت تر کردن زندگی بشر تاثیر زیادی داشته باشد.
- قطعات حالت جامد: از قطعات حالت جامد در وسایل الکتریکی مانند رایانه، ویدئو، دوربین عکاسی، تلفن، صفحه نمایش تلویزیون، رادیو و دستگاه های ارتباطی استفاده می شود. همچنین این قطعات برای انجام کارهای تحقیقاتی و مصارف پزشکی در شتاب دهنده های ذرات و سلول های فوتوالکتریک مورد بهره برداری قرار می گیرند.
- چاپگرهای لیزری: از کاربردهای دیگر الکتریسیته ساکن در زندگی روزمره استفاده از آن در چاپگرهای لیزری و دستگاه های فتوکپی برای جمع کردن جوهر روی درام و منتقل کردن آن بر روی کاغذ است.
- سم‌‌پاشی محصولات کشاورزی: الکتریسیته ساکن در صنایع مختلف کاربردهای متنوع و شگفت انگیزی دارد. استفاده از برق ساکن برای از بین بردن آفات یکی از جذاب ترین کاربردهای الکتریسیته ساکن است در این روش وجود بارهای الکتریکی موجب چسبیدن و توزیع یکنواخت آفت کش ها به شاخ و برگ گیاهان می شود.
- دستگاه‌‌های خودکار اسپری رنگ کارخانه: این دستگاه ها با استفاده از الکتریسیته ساکن می توانند هنگام رنگ آمیزی ها ماشین آلات فقط رنگ را جذب بدنه فلزی اتومبیل مورد نظر می کنند و از پاشیده شدن رنگ به ماشین آلات اطراف جلوگیری می شود.
کاربرد الکتریسیته ساکن در پزشکی
امروزه از برق در پزشکی و درمان بیمارهای مختلف استفاده های زیادی می شود که توانسته جان بسیاری از بیماران از مرگ زودهنگام نجات دهد. در ادامه به چند کاربرد مهم الکتریسیته ساکن در پزشکی اشاره می کنیم.
- درمان روماتیسم مفصلی با الکتریسیته : برای درمان بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی، داروهای خاصی باید مصرف شود که عوارض خطرناکی را برای بیمار ایجاد می کنند و باعث آسیب پذیر شدن بدن بیمار در برابر عفونت می شود. همچنین در برخی از بیماران این داروها اثربخشی چندانی ندارند. اما با استفاده از الکتریسته و ارسال سیگنال های مصنوعی به عصب ها و نقاط دردناک و از کار افتاده بدن می توان تا حدی بیماری روماتیسم مفصلی را کنترل نمود.
- وید درمان بیماری آسم : با ترشح هورمون آدرنالین سیستم تنفسی منقبض شده و فرد دچار حملات آسم می شود. برای کنترل چنین حالتی برای از بین بردن برانگیختگی ناشی از ترشح آدرنالین باید دستور ترشح نورآدرنالین به بدن با تحریک الکتریک داده شود. در نتیجه عملکرد سیستم تنفسی به حالت عادی باز خواهد گشت.
- درمان سرطان با الکتریسیته : یکی از کاربردهای مهم الکتریسته استفاده از آن برای از بین بردن سلول های سرطانی است که با فرستادن بار الکتریکی مشخص به هر سلول سرطانی می توان آن ها را از بین برد. علت امکان پذیر بودن درمان سرطان با الکتریسیته متفاوت بودن بارهای منفی درون هر یک از سلول های بدن است.
- رشد دوباره اعضای بدن با تحریک الکتریکی : همان طور که بیان شد درون هر دسته سلول بدن میزان مشخصی بار الکتریکی وجود دارد؛ و طبق دستاوردهای دانشموندان بارهای الکتریکی در سلول های جنینی تعیین کننده اندام مشخصی هستند. بنابراین با تحریک الکتریکی و استفاده از الکتریسیته امکان رشد فراطبیعی اعضای بدن را فراهم می شود.
- الکترودهای هوشمند : به صورت خودکار در بسیاری از موارد بدن می تواند عملکرد بد قسمت های مختلف را تشخیص دهد؛ اما به ندرت خود نیز در شناسایی بعضی از بخش ها دچار مشکل می شود. برای حل این معضل چند شرکت بزرگ جهان اقدام به ساخت الکترود هوشمند کرده اند تا از آن ها به منظور بررسی سیگنال های طبیعی عصب های مختلف و تشخیص اختلالات مختلف بدن استفاده کنند.
خطرات الکتریسیته ساکن چیست؟
در بخش های قبل مقاله به نمونه هایی از الکتریسیته ساکن اشاره شد؛ یکی از این مثال ها صاعقه یا رعد و برق بود که منجر به خسارات جانی و مالی بسیاری می شود. در ادامه به برخی دیگر از خطرات برق ساکن می پردازیم.
- خطر برق گرفتگی
- چسبیدن تولیدات به سطوح مختلف، کانال ها
- عملکرد ناخواسته سیستم های کنترل و ابزار دقیق
- ایجاد انفجار و اشتعال در محیط های نا امن در اثر دشارژهای بارهای ساکن
- افزایش اصطکاک
- تداخل الکترو مغناطیسی ناشی از دشارژ بارهای استاتیک در تجهیزات حساس مخابراتی و الکترونیکی
- از دست رفتن داده های با ارزش در اثر دشارژ بارهای ساکن
- خطر سقوط افراد از بلندی به دلیل عکس العمل دشارژ بارهای ساکن
- خرابی اجزا حساس الکترونیک
- غیر یکنواختی تار و پود منسوجات
جمع بندی
امروزه بدون وجود برق و الکتریسیسته تقریبا زندگی و فعالیت های مهم در صنایع مختلف مختل می شود. در این مقاله در مورد کاربردهای الکتریسته ساکن در زمینه پزشکی و زندگی روزمره صحبت شد و مثال های جذاب و شگفت انگیزی در مورد استفاده برق ساکن بیان شد. همچنین به طور مختصر به خطرات الکتریسته ساکن اشاره شد.
مطالب مرتبط :
