سرج ارستر تابلویی چیست و چه کارایی دارد؟

در این مطلب تصمیم داریم شما را با یکی از مهم ترین قطعات الکتریکی، یعنی سرج ارستر تابلویی اشنا کنیم. این قطعه نقش مهمی در محافظت از قطعات الکترونیکی دارد و از این وسایل در برابر جریان برق محافظت می کند. برای آشنایی با این قطعه و کاربردهای آن تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

 سرج ارستر چیست؟

سرج ارستر ابزاری است که قطعات الکترونیکی مختلف را در برابر جریان و ولتاژهای غیر عادی محافظت می کند. این قطعه ولتاژ ورودی را در آستانه 120 ولت نگه داشته و اگر ولتاژ از این میزان بیشتر شود، آن را متوقف خواهد کرد.

به عبارت بهتر می توان گفت سرج ارستر تابلویی قطعه ای است که در داخل تابلو توزیع برق قرار گرفته و از وسایل و تجهیزات برقی در برابر افزایش ولتاژ لحظه ای (ولتاژ سرج) جلوگیری می کند.

سرج ارستر از قطعات مختلفی تشکیل شده و انواع و مدل های مختلفی دارد. در ادامه شما را با انواع مختلف این قطعه آشنا خواهیم کرد.

 اجزا تشکیل دهنده سرج ارستر

سرج ارسترها از اجزا مختلفی تشکیل شده اند که مهم ترین آن ها شامل موارد زیر هستند:

• ورستور: ورستورها قطعاتی هستند که می توانند از سیستم های قدرت و مدارهای مختلف محافظت کرده و مقدار ولتاژهای ناخواسته را تنظیم نمایند. مقاومت این قطعات با ولتاژ رابطه عکس دارد؛ یعنی اگر ولتاژ پایین باشد مقاومت این قطعات بالا تر رفته و هرچقدر ولتاژ بیشتر شود، از مقاومت آن ها کاسته خواهد شد.
• ترستور: ترستور نوعی نیمه هادی بسیار قدرتمند است که به عنوان کلید در سرج ارستر ها از آن استفاده می شود.
• دیود خنثی ساز: دیود خنثی ساز هم یک نوع قطعه الکترونیکی می باشد که می تواند از سایر قطعات الکترونیکی حساس در برابر افزایش لحظه ای ولتاژ محافظت کند. 
• GDT: این قطعه از 2 الکترود تشکیل شده و بخشی از فضای بین آن ها با گاز نجیب پر شده است. در مواقعی که اختلاف پتانسیل بین این دو الکترود افزایش پیدا می کند، گاز نجیب بین آن ها یونیزه خواهد شد و این موضوع به ایجاد جریان بین الکترودها منجر می شود.

 نحوه عملکرد سرج ارستر تابلویی

سرج ارستر تابلویی تا زمانی که ولتاژ مدار عادی بوده و هیچ ولتاژ سرجی وجود نداشته باشد، هیچ عمل خاصی انجام نمی دهد. یعنی این قطعه در حالت عادی هیچگونه اختلالی در عملکرد تابلو برق و مدارها به وجود نمی آورد. اما همین که ولتاژ سرج در مدار به وجود بیاید و اختلاف پتانسیل دو سر سرج ارستر افزایش پیدا کند، این قطعه وارد عمل خواهد شد!

به این صورت که این قطعه به یک مسیر بسته تبدیل شده و جریان های اضافه را از طریق زمین و یا سیم نول تخلیه کرده و اضافه ولتاژ سیستم را کاهش خواهد داد. به این ترتیب دیگر این اضافه ولتاژ به تجهیزات و لوازم الکتریکی موجود در سیستم انتقال پیدا نکرده و هیچگونه اسیبی به این وسایل نمی رسد.

 انواع سرج ارستر

سرج ارسترها انواع مختلفی دارند که هرکدام برای کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می گیرند. دسته بندی سرج ارسترها به صورت زیر است:

• سرج ارسترهای کلاس B یا І: این سرج ارسترها برای محافظت از ساختمان ها در برابر صاعقه مورد استفاده قرار می گیرند.
• ارسترهای کلاس C یا کلاس ІІ: این ارسترها محافظ ثانویه سیستم در برابر اضافه ولتاژ هستند و ولتاژهایی که از ارسترهای قبلی نشتی پیدا کرده باشند را از بین می برند.
• ارسترهای کلاس B+C یا کلاس ІІ +І: این ارسترها در زمان توزیع ولتاژ پایین به محافظت از سیستم های الکتریکی می پردازند.
• ارسترهای کلاس D: این ارسترها اضافه ولتاژ را کنترل می کنند و نمی توانند در برابر جریان های قوی مثل صاعقه مقاومت نمایند.

علاوه بر این موارد، ارسترهای دیگری هم وجود دارند که از آن جمله می توان به ارسترهای دیتا، ارسترهای دوربین و ارسترهای فتوولتاییک اشاره کرد.