تابلو برق فشار قوی چیست؟ کارایی، انواع، موارد استفاده + قیمت و خرید
سیستم‌های الکتریکی و برقی یکی از پیچیده ترین سیستم هایی هستند که از تجهیزات زیادی در کنار یکدیگر به وجود خواهند آمد. در بین تجهیزات الکتریکی، تابلو برق فشار قوی یکی از مهم ترین تجهیزات و کنترل کننده‌ی جریان برقی در لوازم الکتریکی می باشد.
در گذشته از تابلوهای برق فشار قوی فقط در نیروگاه‌ها یا تأسیسات بزرگ استفاده می‌شد، اما در حال حاضر از این دستگاه در بسیاری از کارخانه‌ها و شرکت‌های کوچک نیز استفاده می شود. در این مطلب ما قصد داریم تا به معرفی تابلوهای برق فشار قوی بپردازیم و این لوازم را بررسی کنیم.
تابلو برق ها چه کاربردهایی دارند؟
معمولاً در زمان ساخت یک مدار الکتریکی، کلیدهای مرتبط با برقراری ولتاژ، جریان، فرکانس، کنترل، حافظت و قطع و وصل از سیستم برق، درون محفظه ای قرار خواهد گرفت که این محفظه همان تابلوهای برق می باشد. پس تابلوهای برق نقش مهمی را در حفاظت از لوازم برقی و جریان برق ایفا می‌کنند و وجود آن ها در لوازم برقی امری بسیار ضروری است.
علاوه بر این ها، تابلو برق ها، دسترسی اپراتور را به لوازم مدار الکتریکی آسان تر خواهد کرد و افراد می توانند به کمک این وسیله، لوازم مدار را مدیریت نمایند.
انواع تابلوهای برق از نظر ولتاژ:
در مجموع انواع تابلو برق ها از نظر ولتاژ به دسته های مختلفی تقسیم می شوند:
- تابلو برق های فشار ضعیف: ولتاژ بین ۰ تا 1000ولت
- تابلو برق های فشار متوسط: ولتاژ 1000تا 36 کیلو ولت
- تابلو برق های فشار قوی: از 36 تا 400 کیلو ولت
تابلو برق فشار قوی چیست؟
همانطور که گفتیم در صورتی که یک تابلو برق، جریان برق با ولتاژ بالای 36 کیلو ولت را تأمین کند، به آن تابلو برق فشار قوی گفته می شود.
همچنین هرچه میزان قدرت موتوربرق و تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده بیشتر باشد، نیاز به ولتاژ بیشتر و نیازمند به استفاده از تابلو برق های فشار قوی خواهید داشت.
معرفی اجزای تابلو برق فشار قوی
- ترانس ها که خود شامل: ترانسفورماتور، ترانس صفر یا زمین و ترانس تغذیه کننده می باشند.
- کابل‌ها که خود به دو نوع XLPE یا EPR تقسیم می شوند.
- کلیدها که خود شامل: کلید عایق و کلید قطع بار می باشند.
- فیوز ها که نقش حفاظت از جریان برق در تابلوهای برق فشار قوی را برعهده دارند.
- بریکر یا مدار شکن ها که وظیفه ی قطع، کنترل و حفاظت از جریان برق را برعهده دارند.
- کنتاکتور که برای باز و بسته کردن های جریان در مدار ها به کار می روند.
- شینه‌های داخلی که وظیفه ی حفاظت از کابل ها را برعهده دارند.
- سایر تجهیزات پایش و حفاظت الکتریکی از تابلو برق فشار قوی
- همچنین تجهیزات دیگری درون یک تابلو برق فشار قوی برای توزیع و کنترل برق وجود دارد که شامل سوئیچ‌های قطع بار، رله الکتریکی، اجزای چفت کننده و… می باشد.
لیست اجزای تابلو برق فشار متوسط
تابلو برق فشار متوسط مانند تابلو برق فشار قوی یا ضعیف دارای اجزای منحصر به فرد است که با توجه به ولتاژی که قرار است به تابلو برق وارد شود انتخاب می شوند. این تابلو برق ولتاژی بین ۱۰۰۰ ولت تا ۳۵ کیلو ولت را تحمل کرده و از آن ها در کارخانه ها بیشتر استفاده می شود. علاوه بر بدنه تابلو برق، رله های محافظتی، شینه ها و سایر قطعات که مربوط به ایمنی هستند، سایر اجزای تابلو برق فشار متوسط را در زیر توضیح می دهیم تا با آن ها بیشتر آشنا شوید.
کلید های تیغه ای
اگر نیاز باشد تابلو برق فشار قوی یا متوسط را تعمیر کنیم، باید قسمت های خاصی از آن را جدا کرده و کار تعمیر را انجام دهیم. در این صورت نیاز است تا در تابلو برق از کلید تیغه ای استفاده شود. کلید های تیغه ای زمانی که در تابلو برق جریان الکتریکی وجود ندارد با دست و در زمان وجود جریان توسط یک موتور و فشار هوا به صورت کنترل از راه دور هدایت می شوند. زمانی که تابلو طراحی می شود جای این کلید ها نیز در آن مشخص خواهند شد.
انواع کابل ها
انواع مختلف سیم و کابل ها در تابلو برق فشار متوسط وجود دارند که کابل های ورودی از بقیه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. این کابل ها مخصوص فشار بالا متوسط یا ضعیف هستند و از پلی اتیلن یا لاستیک های اتیلن پروپیلن ساخته شده اند. البته بیشتر از این کابل ها براب ولتاژ بالا استفاده می شود. البته اگر قیمت این کابل ها برای تابلو برق گران تمام شد می توان از باس بار یا شینه نیز به جای آن ها استفاده کرد.
کنتاکتور ها و فیوزها
یکی از رایج ترین قطعاتی که در تمامی تابلو برق ها چه تابلو برق فشار قوی و چه متوسط یا ضعیف استفاده می شود، کنتاکتور ها و فیوز ها هستند. از این قطعات برای قطع و وصل کردن مدار استفاده می شود و باید برای تمامی تابلو ها در نظر گرفته شوند.
کلید های قطع بار
یکی از قطعاتی که به صورت اختصاصی برای تابلو برق های فشار متوسط در نظر گرفته می شوند، کلید قطع بار است. این کلید ها در مواقع اضطراری توانایی قطع کردن مدار را دارند. این نوع از کلید ها دو نوع داشته و می توان از آن با فیوز و بدون فیوز استفاده کرد.
کلید زمین
از دیگر قطعاتی که به صورت اختصاصی باید برای تابلو برق فشار متوسط استفاده شود، کلید زمین است. این کلید در مواقع اضطراری که نیاز به جدا کردن فولدر و ایزولاسیون داریم مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع بریکرهای فشار قوی
برای تابلو فشار قوی یا تابلو برق فشار متوسط که ولتاژ بالای برق از مدار می گذرد، نیاز است تا از بریکر ها استفاده شود. در واقع این قطعات می توانند زمانی که اتصالی در تابلو برق پیش آید، جریان برق را قطع کنند. بریکر ها دژنگتور نیز نامیده می شوند و باید به گونه ای مدار را قطع کنند که خود آسیب نبینند. بر اساس وظایف بریکر ها به دو نوع سکسیونر و دژنکتور تقسیم می شوند.
سکسیونر ها به صورت افقی و عمودی ساخته شده و بر اساس کنترل با موتور و دستی کار می کنند. دژنکتور ها برای ولتاژ بسیار بالا و کوتاه در نظر گرفته می شوند. حتما در زمان طراحی تابلو برق فشار قوی باید دژنکتور در نظر گرفته شوند. زیرا تابلو قرار است برای ولتاژ بسیار بالا مورد استفاده قرار گیرد و عدم وجود بریکر ممکن است باعث ایجاد حادثه در آن کند. پس این کلید ها یکی از موارد مهم امنیتی برای این تابلو ها هستند.
چرا باید از تابلو های برق فشار قوی استفاده کنیم؟
- ضریب ایمنی بالا:تابلوهای برق فشار قوی با کاربرد حفاظتی بالا و قابلیت مدار شکنی که دارند، نقش مؤثری در ایجاد امنیت در مدارهای الکتریکی دارند.
- مقاومت بالا در برابر زلزله و آتش‌سوزی:مدار شکن‌های داخل تابلوهای برق فشار قوی با قابلیت قطع جریان برق در مواقع اضطراری، تجهیزات الکتریکی را در برابر زلزله و آتش‌سوزی محفاظت می‌کند.
- قابلیت نصب در تمامی شرایط اقلیمی:یکی از مزایای تابلوهای برق فشار قوی، قابلیت نصب آسان در تمامی شرایط اقلیمی می باشد. از این تابلو ها می توان در مناطق مرطوب، مناطق مرتفع و حتی آب و هوای آلوده نیز بهره برد.
- صرفه ی اقتصادی در نگهداری و تعمیرات: معمولاً تابلوهای برق فشار قوی، کمتر از سایر تابلوهای برق دچار اختلال و آسیب می‌شود. علاوه بر این هزینه نگهداری از این تابلوها معمولاً به نسبت سایر مدل ها پایین تر است.
- قابلیت کنترل دستی:تابلوهای برق فشار قوی می توانند به راحتی در صورت بروز هرگونه خطا و اشتباه، همانند اتصال کوتاه به وسیله اپراتور کنترل خود، روشن و یا خاموش شوند.
چه تفاوتی بین تابلو برق فشار قوی و تابلو برق فشار ضعیف وجود دارد؟
همانطور که گفته شد، تابلوهای برق فشار ضعیف جریان برق ۰تا ۱۰۰۰ ولت را به راحتی تأمین می‌کنند. برای همین موضوع، اجزای داخلی این نوع تابلوهای برق با تابلوهای برق فشار قوی کاملاً متفاوت است. از این نوع تابلوهای برق معمولاً در کارخانه‌ها، ایستگاه‌های برق و ساختمان‌های تجاری می توان استفاده نمود.
همچنین در ساختمان تابلوهای برق فشار ضعیف، بیشتر از کلیدهای mccb بهره برده می شود. از آنجایی که این تابلوها تحمل کمتری در برابر افزایش فشار بار الکتریکی دارند، تعداد فیوزهای به کار رفته در آنها بیشتر است. باید دانست که برای ژنراتورهایی که ولتاژهای بسیار بالا و بیش از ۴۰۰۰ ولت از تابلو برق با فشار قوی استفاده می‌شود.
قیمت تابلو برق فشار قوی با توجه به چه فاکتورهایی محاسبه می شود؟
در کل قیمت یک تابلوی برق فشار قوی به فاکتورهای متعددی بستگی دارد، اما این موضوع که چه نوع قطع‌کننده‌ای در سیستم این تابلوهای برق مورد استفاده قرار گرفته باشد، یکی از مهم ترین فاکتورها در قیمت گذاری این تابلوها است. قطع کننده یامدارشکن های این تابلو ها انواع گوناگونی دارند:
- مدارشکن گاز SF6: در این مدارشکن از خواص عایق بودن این نوع گاز برای قطع جریان مدار برقی در تابلوهای برق فشار قوی استفاده می‌شود. به دلیل این که این گاز به عنوان یک آلاینده محیط زیست شناخته می‌شود، درون محفظه‌های مخصوصی نگهداری می‌شود که مانع از نشت گاز با محیط بیرون گردد. باید به این موضوع نیز اشاره کرد که این نوع از بریکرها یا مدارشکن‌ها یکی از رایج ترین نوع بریکر در تابلو برق های فشارقوی است.
- مدارشکن انفجار هوا: در این نوع از مدار شکن ها از قابلیت انفجار هوای فشرده برای قطع جریان در مدار الکتریکی استفاده می‌شود. زمانی که میزان یونیزاسیون مدار الکتریکی به صفر می‌رسد، هوای فشرده داخل محفظه دچار انفجار کوچک شده و همین عامل موجب قطع جریان الکتریکی می شود.
- مدارشکن روغنی: در این نوع مدار شکن، از روغنی محیطی برای حفاظت و قطع جریان مدار در مواقع لزوم استفاده می‌گردد. روغنی که درون محفظه قرار دارد هم نقش حفاظت کننده و هم نقش قطع‌کننده جریان برق را دارد.
- مدارشکن وکیوم یا فضای خلأ: در این نوع مدار شکن معمولاً پس ازآنکه جریان الکتریکی صفر شد، یونیزاسیون بین دو حامل جریان نیز قطع خواهد شد و به مقدار صفر می‌رسد. این نوع مدارشکن حتی توانایی این را دارد که ولتاژهای بسیار بالاتر را با سرعت زیادی قطع کند، اما به علت قیمت بالایی که دارد، کمتر در تابلوهای برق مورد استفاده قرار می گیرد.
نکات مهم قبل از خرید تابلو فشار برق قوی
قبل از اینکه سفارش و خرید تابلو برق فشار قوی را انجام دهیم باید به نکاتی توجه کرد تا بتوان یک محصول نهایی با امکانات کامل را خریداری کرد. این موارد به شرح زیر هستند:
- اجزا و تجهیزات تابلو برق فشار قوی مانند مدارشکن ها، انواع کلید ها مانند کلید فیوز، قطع بار و عایق و دیگر تجهیزات مانند کابل و شینه باید از بهترین برند ها و با کیفیت بالا انتخاب شوند.
- قبل از اینکه تابلو برق ساخته شود باید نقشه آن کشیده شده و کارفرما آن را تایید کند.
- از تجهیزات به درستی و در راستای کاهش هزینه ها استفاده شود. به عنوان مثال اگر استفاده از مدارشکن گاز SF6 ممکن است، از مدارشکن انفجار هوا که باعث افزایش هزینه خواهد شد، استفاده نشود.
- شرکتی که برای ساخت و فروش تابلو برق فشار قوی انتخاب می شود باید از افراد متخصص برای ساخت استفاده کرده و موارد استاندارد را رعایت کند.
- باید به محل نصب این تابلو ها هم دقت شده و در جای امن به دور از گرما یا رطوبت قرار بگیرند.
قیمت تابلو برق فشار قوی چطور محاسبه می شود؟
قیمت تابلو برق فشار قوی یکی دیگر از مواردی است که باید هنگام خرید و سفارش به آن توجه کرد. همان طور که در بالا بیان کردیم، بعضی از تجهیزات تابلو برق فشار قوی ممکن است قیمت بالاتری داشته باشند.
گاهی نیازی به استفاده از این تجیهزات نیست و می توان با استفاده از قطعات ارزان تر، قیمت کمتری را برای تابلو برق فشار قوی در نظر گرفت. اما گاهی نیاز است که حتما از این تجهیزات استفاده شود. بنابراین هزینه بالاتر می رود. البته قیمت تابلو برق به مراحل ساخت آن و بدنه تابلو نیز مرتبط است و باید قبل از سفارش و خرید از شرکت مورد نظر استعلام شود.
